Animal Rights: A New Vista
Słowa kluczowe:
emocje, ewolucyjne dziedzictwo, podmiotowość, posthumanizm, prawa zwierząt, wrażliwość moralnaAbstrakt
Na dyskusję o prawach zwierząt wpłynęły w ciągu ostatnich 40 lat zmiany, zachodzące w nauce, filozofii, przyrodzie i w życiu społecznym. Należą do nich: 1. Pogłębianie wrażliwości moralnej, stopniowe obejmowanie nią istot coraz odleglejszych od bliskiego nam kręgu. 2. Zagrożenia środowiskowe i ich związki ze stosunkiem człowieka do zwierząt. 3. Odkrycia naukowe w zakresie etologii i emocjonalności zwierząt, wskazujące na ewolucyjne korzenie moralności. 4. Nowe koncepcje filozoficzne (dotyczące umysłu rozszerzonego, ucieleśnionego i zagnieżdżonego; enaktywizm, posthumanizm) i rewizja pojęcia podmiotowości. 5. Ujawnienie niejasności pojęcia prawa i jego związków z pojęciem obowiązku i potrzeby. Te obserwacje sugerują, że punkt wyjścia w dyskusjach na temat relacji między ludźmi a zwierzętami innymi niż ludzie przesunął się z tradycyjnej perspektywy ludzkiej w stronę bardziej kompleksowego podejścia, które korzysta z osiągnięć nauki i uwzględnia zagadnienia związane z ochroną środowiska.
Bibliografia
Adams, F., and K. Aizawa. 2001. “The Bounds of Cognition”. Philosophical Psychology 14, no. 1: 43–64.
Bakewell, S. 2013. “Clang Went the Trolley”, New York Times, Nov. 22. Accessed May 29, 2020. http://www.nytimes.com/2013/11/24/books/review/would-you-kill-the-fat-man-and-the-trolley-problem.html.
Cell Press. 2019. “Researchers grow active mini-brain-networks”. ScienceDaily, June 27. Accessed June 1, 2020. www.sciencedaily.com/releases/2019/06/190627113945.htm.
Cerasuolo, E., dir. 2013. Last Call. Turin: Zenit Arti Audiovisive and Skofteland Film. Accessed May 25, 2020. www.lastcallthefilm.org.
Changeux, J.-P., A.R. Damasio, W. Singer, and Y. Christen, eds. 2005. Neurobiology of Human Values. Berlin: Springer.
Clark, A., and D. Chalmers. 1998. “The Extended Mind”. Analysis 58, no. 1: 7–19.
Damasio, A.R. 2005. “The Neurobiological Grounding of Human Values”. In Neurobiology of Human Values, ed. J.-P. Changeux et al., 47–56. Berlin: Springer.
de Waal, F. 2006. Primates and Philosophers: How Morality Evolved. Ed. S. Macedo, J. Obers. Princeton, NJ: Princeton Univ. Press.
de Waal, F. 2010. The Age of Empathy: Nature’s Lessons for a Kinder Society. London: Crown Publishing Group.
Eisen, M.B., and P.O. Brown. 2022. “Rapid Global Phaseout of Animal Agriculture Has the Potential to Stabilize Greenhouse Gas Levels for 30 Years and Offset 68 Percent of CO2 Emissions This Century.” PLOS Climate 1 (2): e0000010. https://doi.org/10.1371/journal.pclm.0000010.
Ferrando, F. 2013. “Posthumanism, transhumanism, antihumanism, metahumanism, and new materialisms: differences and relations”. Existenz 8, no. 2: 26–32.
Greene, J. 2005. “Emotion and Cognition in Moral Judgment: Evidence from Neuroimaging”. In Neurobiology of Human Values, ed. J.-P. Changeux et al., 57–66. Berlin: Springer.
Haidt, J. 2001. “The Emotional Dog and Its Rational Tail: A Social Intuitionist Approach to Moral Judgment”. Psychological Review 108, no. 4: 814–34.
Haraway, D. 1991. “A Cyborg Manifesto: Science, Technology, and Socialist-Feminism in the Late Twentieth Century”. In idem, Simians, Cyborgs and Women: The Reinvention of Nature, 149–81. New York: Routledge.
Kahneman, D. 2011. Thinking, Fast and Slow. New York: Farrar, Strauss and Giroux.
Kołakowski, L. 2008. “Why Do We Need Human Rights?”, trans. T. Wolański. In 60 Years of the Universal Declaration of Human Rights: Anniversary Book Vol. 3, Human Rights: An Anthology of Texts, ed. J. Zajadło, 718–30. Warsaw: The Office of the Commissioner for Civil Rights Protection.
Lakoff, G., and M. Johnson. 1999. Philosophy in the Flesh: The Embodied Mind and its Challenge to Western Thought. New York: Basic Books.
Logan, R.K. 2007. The Extended Mind: The Emergence of Language, the Human Mind and Culture, Toronto: Univ. of Toronto Press.
Meadows, D.H., D.L. Meadows, J. Randers, and W.W. Behrens III. 1972. The Limits to Growth: A Report for the Club of Rome’s Project on the Predicament of Mankind. New York: Universe Books.
Melina, V., W. Craig, and S. Levin. 2016. “Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: Vegetarian Diets.” Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics 116 (12): 1970–80. https://doi.org/10.1016/j.jand.2016.09.025.
Menary, R. 2010. “Cognitive Integration and the Extended Mind”. In idem, ed., The Extended Mind, 227–43. Cambridge, MA: MIT Press.
Miner, K.R., J. D’Andrilli, R. Mackelprang, A. Edwards, M.J. Malaska, M.P. Waldrop, and C.E. Miller. 2021. “Emergent Biogeochemical Risks from Arctic Permafrost Degradation.” Nature Climate Change 11 (10): 809–19. https://doi.org/10.1038/s41558-021-01162-y.
Naguib, M.M., R. Li, J. Ling, D. Grace, H. Nguyen-Viet, and J.F. Lindahl. 2021. “Live and Wet Markets: Food Access versus the Risk of Disease Emergence.” Trends in Microbiology 29 (7): 573–81. https://doi.org/10.1016/j.tim.2021.02.007.
Pecher, D., and R.A. Zwaan, eds. 2005. Grounding Cognition: The Role of Perception and Action in Memory, Language, and Thinking. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Prinz, J.J. 2009. “Are Emotions Feelings?”. Journal of Consciousness Studies 12, no. 8–10: 9–25.
Rehman, S., Dzionek-Kozłowska, J. 2018. “The Trolley Problem Revised. An exploratory study”. Annales. Ethics in Economics Life, vol 21, no 3, 23-32. https://doi.org/10.18778/1899-2226.21.3.02.
Rizzolatti, G., and L. Craighero. 2005. “Mirror Neuron: A Neurological Approach to Empathy”. In: Neurobiology of Human Values, ed. J.-P. Changeux et al., 107–23. Berlin: Springer.
Robbins P., and M. Aydede, eds. 2009. The Cambridge Handbook of Situated Cognition. Cambridge: Cambridge Univ. Press.
Scruton, R. 2000. “Animal Rights”. City Journal 10, no. 3. Accessed May 26, 2020. http://www.city-journal.org/html/animal-rights-11955.html.
Singer, P. 1975. Animal Liberation: A New Ethics for Our Treatment of Animals. New York: Harper Collins.
Thompson, E., and F.J. Varela. 2001. “Radical Embodiment: Neural Dynamics and Consciousness”. Trends in Cognitive Sciences 5, no. 10: 418–25.
Thomson, J.J. 1976. “Killing, Letting Die, and The Trolley Problem”. The Monist 59, no. 2: 204–17.
Vetulani, J. 2009. “Neurobiologia moralności” [Neurobiology of morality]. Wiedza i Życie, no. 4, 22–29.
Vetulani, J. 2010. “Neurobiologia dokonywania wyboru moralnego” [Neurobiology of making moral choices]. Filmed Jan. 13, 2010 at Tischner European University in Kraków. YouTube video, 2:07:19. Accessed May 29, 2020. www.youtube.com/watch?v=B-KWaampA6o.
Wohlleben, P. 2017. The Inner Life of Animals: Love, Grief, and Compassion—Surprising Observations of a Hidden World, trans. J. Billinghurst. Vancouver: Greystone Books.
Wolfe, C. 2009. What is Posthumanism. Minneapolis: Univ. of Minnesota Press.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Anna Jedynak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Prace publikowane w czasopiśmie ETYKA udostępniane są na podstawie licencji Creative Commons Attribution No Derivatives 4.0 International (CC BY-ND), tj. uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych. Oznacza to, że Autorki i Autorzy zachowują autorskie prawa majątkowe do utworów i wyrażają zgodę, aby ich prace były zgodnie z prawem ponownie wykorzystywane do dowolnych celów, także komercyjnych, za wyjątkiem tworzenia utworów zależnych (dzieł pochodnych), bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody ze Autora lub wydawcy. Artykuły mogą być pobierane, drukowane, powielane i rozpowszechniane z zastrzeżeniem konieczności poprawnego oznaczenia autorstwa oraz oryginalnego miejsca publikacji. Autorzy zachowują prawa autorskie do wspomnianych utworów bez innych ograniczeń.
